Ειρήνη Κερμετζόγλου – Endocrinology For Kids

Παιδική Παχυσαρκία

Το παιδί μου είναι πολύ παχουλό.

Σύμφωνα με την τρέχουσα κατάσταση της έρευνας, οι ακόλουθοι παράγοντες είναι κυρίως υπεύθυνοι για την ανάπτυξη της παχυσαρκίας:

κληρονομικοί παράγοντες
δυσμενής διατροφή
έλλειψη άσκησης

Η παχυσαρκία εμφανίζεται όταν το σώμα παίρνει περισσότερη ενέργεια από αυτή που καταναλώνει. Μόνο σε λίγες περιπτώσεις μπορεί ένα υποκείμενο νόσημα, π.χ. μια ορμονική διαταραχή να αναγνωριστεί ως η αιτία. Ωστόσο, κάθε παιδί που επηρεάζεται πρέπει να εξετάζεται ως προς αυτό.

Γιατί αυξάνεται ο αριθμός των υπέρβαρων παιδιών;

Αν και κληρονομικοί παράγοντες επηρεάζουν το βάρος μας, από μόνοι τους δεν μπορούν να εξηγήσουν την απότομη αύξηση της παχυσαρκίας τα τελευταία χρόνια:Τα αίτια βρίσκονται στις αλλαγές των συνθηκών διαβίωσης (π.χ. μεγαλύτερη γκάμα φαγητού, διαφήμιση, περιορισμένες ευκαιρίες άσκησης για τα παιδιά, μεγαλύτερες προσφορές τηλεόρασης και υπολογιστή) που είχαν σημαντικό αντίκτυπο στη σωματική δραστηριότητα και στις διατροφικές συνήθειες.

Ποιες είναι οι συνέπειες του υπερβολικού βάρους στην παιδική ηλικία;

Τα υπέρβαρα παιδιά τείνουν να εξελίσσονται σε υπέρβαρους ενήλικες. Οι συνέπειες της νοσογόνου παχυσαρκίας έχουν αποδειχθεί:

Η εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 («διαβήτης ενηλίκων»)
Καρδιαγγειακές παθήσεις (υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακή προσβολή)
Παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος (ιδιαίτερα στον αστράγαλο, το γόνατο και τις αρθρώσεις του ισχίου και την πλάτη)
Δυσλιπιδαιμία
Λιπώδης διήθηση και φλεγμονή ήπατος καθώς και πέτρες στη χολή
Δύσπνοια, κατά την κίνηση και επίσης κατά την κατάκλιση
Ορμονικές διαταραχές

Αυτά τα επακόλουθα μπορούν ήδη να εμφανιστούν πριν από την ενηλικίωση σε υπέρβαρα παιδιά και εφήβους. Τα υπέρβαρα άτομα έχουν συχνά περιορισμένη ποιότητα ζωής, η οποία επιδεινώνεται από τα πειράγματα, τις προκαταλήψεις και τη μειωμένη απόδοση στον αθλητισμό. Ο αποκλεισμός και η δυσφορία μπορούν γρήγορα να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, στρες και διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες.

Πώς μπορώ να ξέρω αν το παιδί μου είναι υπέρβαρο;

Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία – σοβαρή παχυσαρκία, μια ασθένεια από μόνη της – καθορίζονται με γνώμονα την αντίστοιχη ηλικιακή ομάδα του παιδιού. Ο παιδίατρος διατηρεί έτοιμα τα αντίστοιχα συγκριτικά δεδομένα (ξεχωριστά για αγόρια και κορίτσια) και χρησιμοποιεί εδώ τον «Δείκτη Μάζας Σώματος» (ΔΜΣ) του παιδιού σας, που υπολογίζεται απότον εξής τύπο:

βάρος (kg) / ύψος (m) x ύψος (m)

Παράδειγμα: Ένα παιδί ζυγίζει 56 κιλά και έχει ύψος 1,70 μ.

Εάν μόνο το 10% όλων των παιδιών της ίδιας ηλικίας έχουν υψηλότερη τιμή ΔΜΣ, το παιδί σας είναι υπέρβαρο. Εάν το παιδί σας έχει μια τιμή που μόνο το 3% των συγκρίσιμων παιδιών εμφανίζει ή υπερβαίνει, πάσχει από παχυσαρκία (σοβαρά υπέρβαρο).

Πότε πρέπει να πάω το παιδί μου στον παιδίατρο/ παιδοενδοκρινολόγο;

Κάθε παιδί που είναι ύποπτο για υπερβαρότητα ή παχυσαρκία θα πρέπει να συμβουλευτεί τον παιδίατρο και εν συνεχεία τον παιδοενδοκρινολόγο. Εκεί ελέγχεται εάν κάποια άλλη ασθένεια είναι η αιτία της παχυσαρκίας. Στη συνέχεια, ο γιατρός αξιολογεί τον κίνδυνο για την υγεία και βοηθά στην παρακολούθηση περαιτέρω αύξησης βάρους και στην αποφυγή δευτερογενών ασθενειών ή – εάν έχουν ήδη εμφανιστεί – στη θεραπεία τους.

Τι μπορούμε να κάνουμε στο σπίτι;

Ως γονείς, ανακαλύψτε ξανά τη διασκέδαση της άσκησης και του αθλητισμού μαζί με τα παιδιά σας. Επιλέξτε δραστηριότητες αναψυχής που είναι διασκεδαστικές. Και: Γίνετε πρότυπο!

Οποιαδήποτε μορφή σωματικής δραστηριότητας βοηθά στη διατήρηση ή την απώλεια βάρους. Αυξήστε την κίνηση στην καθημερινή ζωή.

Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι πάνω από 1 ώρα σωματικής δραστηριότητας την ημέρα – αλλά τουλάχιστον 12.000 βήματα την ημέρα 3 ημέρες την εβδομάδα.

Μην αλλάζετε τις συνήθειές σας μονομιάς, αλλά σταδιακά (μία αλλαγή την εβδομάδα) και στη συνέχεια μείνετε σε αυτές για μακροπρόθεσμη βάση.

Παρατηρήστε τις αλλαγές στη συμπεριφορά και επαινέστε το παιδί σας, ακόμη και για μικρές, συνεχείς αλλαγές. Ένα ημερολόγιο ή ένα αρχείο καταγραφής για επισκόπηση είναι χρήσιμο.

Συμβουλές για γονείς

Τηλεόραση, παιχνίδια στον υπολογιστή, Διαδίκτυο και κινητά τηλέφωνα

Η υπερβολική τηλεόραση, τα παιχνίδια στον υπολογιστή και η πλοήγηση στο Διαδίκτυο αντικαθιστούν και εμποδίζουν την κίνηση, τη μάθηση και τις κοινωνικές επαφές και έτσι προάγουν την ανάπτυξη της παχυσαρκίας. Ως εκ τούτου, η κατανάλωση πολυμέσων θα πρέπει να ελέγχεται και, εάν είναι απαραίτητο, να μειώνεται. Εδώ είναι μερικές συμβουλές:

Ένας άλλος προσανατολισμός είναι ένα χρονικό όριο πολυμέσων 10 λεπτών ανά έτος ηλικίας ανά ημέρα ή 1 ώρα ανά έτος ζωής την εβδομάδα.

Μην βάζετε τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο.
Συμφωνήστε με τα μικρότερα παιδιά σε ένα καθορισμένο ημερήσιο επίπεδο χρήσης μέσων που δεν πρέπει να ξεπεραστεί.
Μαζί με τους νέους, μπορείτε να ορίσετε ένα εβδομαδιαίο χρονικό όριο που μπορείτε να διαθέσετε μόνοι σας.
Έως 5 ετών: έως μισή ώρα τη φορά
6 – 9 ετών: έως μία ώρα τη φορά
Βρείτε μαζί ένα κατάλληλο πρόγραμμα και συμφωνήστε με το παιδί σας ότι στη συνέχεια θα κλείσει μόνο του την τηλεόραση.
Προσφέρετε εναλλακτικές λύσεις στα τηλεοπτικά προγράμματα στην οικογένειά σας, όπως επιτραπέζια παιχνίδια, ομιλίες και φωναχτά ανάγνωση.
Τα κινητά τηλέφωνα και άλλα παρόμοια θα πρέπει να τα αφήνετε στην άκρη όταν συναντάτε φίλους, όταν τρώτε, όταν κάνετε τα μαθήματά σας και πριν πάτε για ύπνο.
Γίνετε πρότυπο με τη δική σας χρήση μέσων.

Η διαφήμιση

Η διαφήμιση θέλει να πουλήσει! Βοηθήστε το παιδί σας να διαφοροποιήσει τις επιθυμίες που δημιουργούνται από τη διαφήμιση από τις δικές του και πείτε συνειδητά «όχι» (λιγότερη τηλεόραση σημαίνει λιγότερη διαφήμιση και λιγότεροι «τσακωμοί» όταν ψωνίζει).

Μην αφήνετε τα παιδιά να επηρεάζουν πολύ την απόφαση αγοράς σας.

Ρίξτε μια κριτική ματιά στα συστατικά, ειδικά στα παιδικά προϊόντα.

Συστάσεις διατροφής

Επιλέξτε ισορροπημένα και ποικίλα τρόφιμα.
Σνακ και τσιμπολόγημα σπάνια – αλλά με ευχαρίστηση. Αποφύγετε τα αποθέματα!
Φροντίστε να τρώτε τακτικά γεύματα μαζί ως οικογένεια.
Τρώτε αργά και με ευχαρίστηση. Ετοιμάστε μόνοι σας τα γεύματα, χρησιμοποιήστε όσο το δυνατόν λιγότερα έτοιμα προϊόντα.
Φάτε σε ένα μέρος και αποφύγετε να τρώτε μπροστά στην τηλεόραση.
Πίνετε πολύ (μεταλλικό) νερό και τσάγια χωρίς ζάχαρη αντί για ποτά υψηλής ενέργειας/γλυκού όπως π.χ. λεμονάδες και χυμούς φρούτων.
Μην χρησιμοποιείτε φαγητό, σοκολάτες ή καραμέλες ως ανταμοιβή.
Προσφέρετε υγιεινά σνακ (π.χ. λαχανικά και φρούτα) ως εναλλακτική λύση στα γλυκά.
Επισκεφθείτε εστιατόρια γρήγορου φαγητού όχι περισσότερο από μία φορά το μήνα!
Αποφύγετε τα χύμα πακέτα και τις προσφορές XXL.
Προσπαθήστε σιγά σιγά να αλλάξετε την κακή συνήθεια που έχετε ήδη μάθει (να τρώτε πολλά γλυκά, να τρώτε συχνά ανάμεσα στα γεύματα κ.λπ.).
Βάλτε φρέσκα, μη επεξεργασμένα τρόφιμα στο μενού.

Εάν όλα τα μέλη της οικογένειας ακολουθούν αυτούς τους κανόνες, θα είναι επίσης ευκολότερο για το παιδί σας να τρώει πιο υγιεινά και να ασκείται περισσότερο.

Any views expressed above are the author’s own and do not necessarily reflect the views of WebMD or Medscape.

Cite this: Ryan Syrek. Trending Clinical Topic: Precocious Puberty – Medscape – Jul 29, 2022.

little-girl-put-her-mother-s-big-shoes-legs-close-up

Πρόωρη Ήβη

Τι είναι πρώιμη ήβη?

Η ενήβωση/ήβη ή αλλιώς εφηβεία είναι μια διαδικασία μετάβασης από την παιδική στην ενήλικη ζωή και συνοδεύεται από ενδοκρινολογικές, μορφολογικές και ψυχολογικές αλλαγές. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου (στήθος, τρίχωση) και την απόκτηση της αναπαραγωγικής ικανότητας. Φυσιολογικά ξεκινάει η εφηβεία μεταξύ 8-13 ετών στα κορίτσια και 9-14 ετών στα αγόρια.

Η «πρώιμη ήβη», είναι μία κατάσταση κατά την οποία παρουσιάζεται μία πρόωρη έναρξη, αυτής της διαδικασίας.

Οι ηλικίες κλειδιά είναι 8 ετών στο κοριτσάκι και 9 ετών στο αγοράκι. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί σημάδι ήβης πριν από αυτή την ηλικία (ανάπτυξη μαστού ή όρχεις πιο μεγάλοι από παιδικούς) τότε πρέπει το παιδί να διερευνηθεί.

Πρώιμη ήβη κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Από την αρχή της πανδημίας έχει αναφερθεί αύξηση της πρώιμης εφηβείας παγκοσμίως.

Στα τέλη Μαρτίου, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε από κοινού από την Washington Post και το Fuller Project περιγράφει μια παγκόσμια αύξηση των περιπτώσεων πρώιμης εφηβείας, ειδικά μεταξύ των κοριτσιών. Τώρα, οι ειδικοί εξετάζουν τις κατάλληλες προσεγγίσεις για την αξιολόγηση και τη διαχείριση της πρώιμης εφηβείας.

Μια πρόσφατη μελέτη από την Ιταλία διαπίστωσε ότι περισσότερα από 300 κορίτσια παραπέμφθηκαν σε πέντε παιδιατρικά ενδοκρινολογικά κέντρα μεταξύ Μαρτίου και Σεπτεμβρίου 2020 σε σύγκριση με μόλις 140 παραπομπές κατά την ίδια περίοδο το 2019. Σε μια άλλη μελέτη, στην Τουρκία, μια παιδιατρική ενδοκρινολογική κλινική ανέφερε 58 περιπτώσεις κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της πανδημίας σε σύγκριση με 66 συνολικά κρούσματα τα προηγούμενα 3 χρόνια. Η τρέχουσα άνοδος μπορεί να οφείλεται στο άγχος που σχετίζεται με την πανδημία και τα lockdown. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτές οι αλλαγές μείωσαν τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και αύξησαν την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων, τα οποία και τα δύο συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο για πρόωρη εφηβεία.

Σε πρόσφατο άρθρο ο Mark P. Trolice, MD διαπίστωσε ότι το πρώτο βήμα στην αξιολόγηση των προσβεβλημένων ασθενών είναι να καθοριστεί εάν πρόκειται για κεντρική πρώιμη ήβη (CPP) ή η περιφερειακή πρώιμη ήβη (PPP). Όπως εξηγεί ο Trolice, η κεντρική πρώιμη ήβη (CPP) εξαρτάται από τη γοναδοτροπίνη. Αυτό σημαίνει ότι ο άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-ωοθηκών (HPO) έχει ενεργοποιηθεί πρόωρα, γεγονός που οδηγεί στην εξέλιξη της εφηβείας. Τα ιδιοπαθή αίτια αποτελούν το 80%-90% των εκδηλώσεων στα κορίτσια και το 25%-80% στα αγόρια. Από την άλλη πλευρά, η περιφερική πρώιμη ήβη (PPP) είναι ανεξάρτητη από γοναδοτροπίνες. Είναι το αποτέλεσμα έκκρισης στεροειδών φύλου από τις ωοθήκες, τα επινεφρίδια ή εξωγενούς ή έκτοπης παραγωγής τους (π.χ. όγκος γεννητικών κυττάρων). Τα ορόσημα της εφηβείας συμβαίνουν σε διαταραγμένη εξέλιξη.

Ο Trolice εξηγεί ότι η θεραπεία της κεντρικής πρόωρης ήβης (CPP) έχει ως στόχο κυρίως τη μεγιστοποίηση του ύψους των παιδιών ως ενήλικες, τις περισσότερες φορές μέσω της καταστολής του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-ωοθηκών (HPO) με έναν αγωνιστή ορμόνης απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης (GnRH). Στα κορίτσια με περιφερική πρώιμη ήβη

(PPP), η κύρια θεραπεία υπαγορεύεται από την υποκείμενη αιτιολογική παθολογία. Για παράδειγμα, σε ασθενείς με όγκους των ωοθηκών ή των επινεφριδίων, αν και σπάνια, η πιθανή θεραπεία είναι η χειρουργική εκτομή.

To treat or not to treat?

Ακόμη και πριν από την πρόσφατη άνοδο, το αν έπρεπε να αντιμετωπιστεί η πρώιμη εφηβεία ήταν θέμα συζήτησης. Συγκεκριμένα, όταν πρόκειται για κορίτσια με ανάπτυξη στήθους ηλικίας μεταξύ 6 και 8 ετών, πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν την παρατήρηση πριν αποφασίσουν εάν θα ξεκινήσουν θεραπεία με ένα ανάλογο GnRH για την καταστολή της εφηβείας. Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι η διακοπή της εφηβείας πριν από την ηλικία των 6 ετών ωφελεί το ύψος. Ωστόσο, οι παρεμβάσεις σε άτομα ηλικίας 6-8 ετών υποστηρίζονται λιγότερο καλά. Οι ειδικοί λένε ότι το κλειδί για τη θεραπεία είναι ο καθορισμός της καλύτερης εφαρμογής σε ατομική βάση.

Πρώιμη ήβη και παχυσαρκία

Σε πρόσφατη έρευνα εξετάσθηκε πώς να προσεγγίσουμε καλύτερα την αξιολόγηση και τη διαχείριση της πρώιμης ήβης σε παιδιά με παχυσαρκία.

Μεταξύ των προτάσεων που παρέχονται:

Τα όρια ηλικίας δεν πρέπει να διαφέρουν ουσιαστικά μεταξύ των παιδιών με υγιές βάρος και εκείνων με παχυσαρκία. Παχύσαρκα κορίτσια με θηλαρχή θα πρέπει να αξιολογούνται για κεντρική πρώιμη ήβη (CPP) εξαρτώμενη από γοναδοτροπίνη για να καθοριστεί εάν ενδείκνυται πρόσθετη έρευνα ή θεραπεία.
Τα επίπεδα της βασικής ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) συνιστώνται ως δοκιμή πρώτης γραμμής σε παιδιά με παχυσαρκία και πρώιμη εφηβεία. Ωστόσο, τα ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα μπορεί θεωρητικά να είναι ανησυχητικά.
Η διαγνωστική χρησιμότητα της αξιολόγησης της οστικής ηλικίας (ΒΑ) είναι περιορισμένη, επειδή τα κορίτσια με παχυσαρκία έχουν συχνά προχωρημένη ΒΑ.
Στα κορίτσια με αληθινή κεντρική πρώιμη ήβη (CPP), η παχυσαρκία δεν εξαλείφει την ανάγκη για μαγνητική τομογραφία. Η νευροαπεικόνιση καθορίζεται από την ηλικία και τα κλινικά χαρακτηριστικά.
Η οστική ηλικία (ΒΑ) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη του ύψους των ενηλίκων σε κορίτσια με κεντρική πρώιμη ήβη (CPP) και παχυσαρκία για ενημέρωση συμβουλευτικής.
Η χρήση αναλόγων GnRH οδηγεί σε αυξημένο ύψος ενηλίκων σε κορίτσια με πρώιμη εφηβεία και παχυσαρκία.
Η παχυσαρκία δεν θα πρέπει να περιορίζει τη χρήση των αναλόγων GnRH επειδή αυτά τα φάρμακα δεν επιδεινώνουν την κατάσταση βάρους σε αυτόν τον πληθυσμό.

Any views expressed above are the author’s own and do not necessarily reflect the views of WebMD or Medscape.

Cite this: Ryan Syrek. Trending Clinical Topic: Precocious Puberty – Medscape – Jul 29, 2022.

vitamin-d-sonne-lebensmittel-ernaehrung-leben-gesu-

Βιταμίνη D

Τι είναι η βιταμίνη D;

Η βιταμίνη D ανήκει όπως και οι βιταμίνες Α, Ε και Κ στις λιποδιαλυτές βιταμίνες. Η βιταμίνη D θεωρείται πλέον μία από τις στεροειδείς ορμόνες. Άλλες στεροειδείς ορμόνες είναι, για παράδειγμα, οι ορμόνες φύλου οιστραδιόλη, τεστοστερόνη ή κορτιζόνη. Αυτό που έχουν κοινό είναι η βιοχημική τους σύνθεση και το γεγονός ότι χρησιμεύουν για τη ρύθμιση των μεταβολικών διεργασιών στο σώμα μακροπρόθεσμα. Η καλτσιφερόλη (1,25 [OH]2D3, καλτσιτριόλη) είναι βιολογικά ενεργή ως βιταμίνη D. Αυτή συνήθως αναφέρεται ως βιταμίνη D, αν και στην πραγματικότητα είναι μια υποομάδα.

Η βιταμίνη D σχηματίζεται σε ποσοστό 80 έως 90% από την επίδραση του φωτός UV-B (UV-B με μήκος κύματος 290 έως 315 nm) στο δέρμα και απορροφάται ελάχιστα μέσω της τροφής. Στο δέρμα η αποθηκευμένη χοληστερόλη (δεϋδροξυχοληστερόλη, 7-DHC) μετατρέπεται σε βιταμίνη D3 μέσω ενδιάμεσων σταδίων υπό την επίδραση της ακτινοβολίας UV-B. Η βιταμίνη D3, η οποία εισέρχεται στο αίμα από το δέρμα, είναι ακόμα ανενεργή και μετατρέπεται στο ήπαρ και στους νεφρούς στην ενεργή μορφή της βιταμίνης D ((1,25-διυδροξυ βιταμίνη D3, 1,25 [OH]2D3, κλασιτριόλη). Σχεδόν σε όλα τα κύτταρα, οι πρόδρομες ουσίες μπορούν να μεταβολιστούν στη βιολογικά ενεργή μορφή της βιταμίνης D, την καλσιτριόλη (1,25-(OH)2 D3), η οποία στη συνέχεια καταναλώνεται κυρίως από τα ίδια τα κύτταρα. Μόνο οι νεφροί καθιστούν την καλσιτριόλη διαθέσιμη μέσω της κυκλοφορίας του αίματος για τον μεταβολισμό των οστών και έτσι επιτρέπουν το σχηματισμό και την ωρίμανση των οστικών βλαστοκυττάρων. Επιπλέον, η καλσιτριόλη ελέγχει την ισορροπία του ασβεστίου ρυθμίζοντας την απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο και επίσης επηρεάζει το μεταβολισμό των φωσφορικών αλάτων. Ως αποτέλεσμα, το ασβέστιο και το φωσφορικό άλας αποθηκεύονται στα οστά, η πραγματικά μαλακή βασική ουσία των οστών γίνεται σκληρή (ασβεστοποίηση) και ολόκληρος ο σκελετός αποκτά τη σταθερότητά του.

Η βιταμίνη D αποθηκεύεται στους μυς και στον λιπώδη ιστό. Η καλσιτριόλη που δεν απαιτείται μετατρέπεται ξανά και αποβάλλεται. Η εργοκαλσιφερόλη (βιταμίνη D2), από την άλλη πλευρά, είναι το όνομα που δίνεται στη φυτική ουσία που σχετίζεται με το μεταβολισμό.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η βιταμίνη D για τον οργανισμό;

Ενδυνάμωση των οστών, ενδυνάμωση των μυών
Σχηματισμός δοντιών
Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος τόσο στην άμυνα έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών όσο και στην αναστολή υπερβολικών ανοσολογικών αντιδράσεων και ως εκ τούτου μετριασμού των αυτοάνοσων νοσημάτων όπως ο διαβήτης τύπου 1, η σκλήρυνση κατά πλάκας κ.λπ.
Προστατευτική λειτουργία για τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου
Θετική επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα, μείωση της αρτηριακής πίεσης
Μείωση αγγειακών παθήσεων
Προστατευτική δράση κατά του καρκίνου

Ποιοι είναι οι φυσικοί προμηθευτές βιταμίνης D;

Τους καλοκαιρινούς μήνες, 15 με 30 λεπτά ηλιακού φωτός τρεις με τέσσερις φορές την εβδομάδα ή, ακόμα καλύτερα, 10 με 15 λεπτά την ημέρα στο πρόσωπο και τα χέρια είναι αρκετά για να παραχθεί η απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D – εάν ο ήλιος λάμπει και το δέρμα δεν καλύπτεται με αντηλιακό.

Με εξαίρεση το μουρουνέλαιο και τα θαλάσσια ψάρια με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, όπως η ρέγγα, το χέλι, το σκουμπρί ή ο τόνος, υπάρχουν λίγες τροφές που περιέχουν σημαντικές ποσότητες βιταμίνης D. Σε αυτές περιλαμβάνονται το γάλα, βούτυρο, κρόκος αυγού, μαγιά, αβοκάντο ή μοσχαρίσιο συκώτι. Για παράδειγμα, 100 γραμμάρια αυγών κοτόπουλου περιέχουν 2,4 μg βιταμίνης D. Το καλοκαίρι το γάλα είναι έως και δέκα φορές πιο πλούσιο σε βιταμίνη D από ό,τι το χειμώνα, αν τα ζώα βρίσκονται έξω σε βοσκότοπο.

Δεδομένου ότι η βιταμίνη D είναι σταθερή στη θερμότητα και την αποθήκευση, προστίθεται τεχνητά σε ορισμένα τρόφιμα, ειδικά στη μαργαρίνη και στις παιδικές τροφές. Στις ΗΠΑ και τον Καναδά, το γάλα είναι γενικά εμπλουτισμένο με βιταμίνη D.

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια βιταμίνης D

Ο σπάνιος χρόνος σε εξωτερικούς χώρους και επομένως η μικρή ηλιακή ακτινοβολία στο δέρμα είναι ο κύριος λόγος για την ανεπάρκεια βιταμίνης D. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους χειμερινούς μήνες, καθώς στα ορισμένα γεωγραφικά πλάτη δεν υπάρχει αρκετή ακτινοβολία UV για την παραγωγή βιταμίνης D. Η συζήτηση για τα αυξανόμενα ποσοστά καρκίνου του δέρματος σε σχέση με την ολοένα και πιο επιθετική υπεριώδη ακτινοβολία σημαίνει ότι οι άνθρωποι κρύβουν όλο και περισσότερο το δέρμα τους κάτω από τα ρούχα και το αντηλιακό. Ωστόσο, σκευάσματα με αντηλιακό παράγοντα προστασίας 15 μπλοκάρουν ήδη το 99% της παραγωγής βιταμίνης D

Μπορεί ακόμη να ειπωθεί ότι οι τρέχουσες συστάσεις του ιατρικού επαγγέλματος σχετικά με την έκθεση στον ήλιο και την επαρκή παροχή βιταμίνης D έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Σε ορισμένους πολιτισμούς, ο σχηματισμός της βιταμίνης D είναι επίσης δύσκολος, δεδομένου ότι ιδιαίτερα οι γυναίκες πρέπει να καλύπτουν πλήρως το σώμα τους. Βασικά, ωστόσο, μπορεί να ειπωθεί ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι πλέον πρόβλημα για το κοινωνικό σύνολο.

Όσο πιο μακριά είναι μια χώρα από τον ισημερινό, τόσο πιο δύσκολο είναι για το σώμα να συνθέσει τη βιταμίνη D λόγω της φθίνουσας ηλιακής ακτινοβολίας. Ξεκινά περίπου βόρεια ή νότια της 45ης μοίρας του γεωγραφικού πλάτους, που στην περίπτωσή μας εκτείνεται περίπου βόρεια των Άλπεων. Η αιθαλομίχλη στις βιομηχανικές περιοχές μειώνει επίσης την υπεριώδη ακτινοβολία που φτάνει στο δέρμα. Δεδομένου ότι η μελάγχρωση του σκούρου δέρματος μειώνει τον σχηματισμό ενδογενούς βιταμίνης D, τα παιδιά με σκουρόχρωμο δέρμα που ζουν στη Γερμανία έχουν αυξημένο κίνδυνο ραχίτιδας. Το δέρμα τους χρειάζεται 10 έως 50 φορές την ποσότητα ακτινοβολίας UV-B για να παράγει την ίδια ποσότητα καλσιτριόλης με τους ανοιχτόχρωμους συνομηλίκους τους. Μια μελέτη του 2008 σε περισσότερα από 1.000 παιδιά ηλικίας 0 έως 17 ετών που ζούσαν στη Γερμανία έδειξε ότι το 29% των αγοριών και το 31% των κοριτσιών με μεταναστευτικό υπόβαθρο υπέφεραν από ανεπάρκεια βιταμίνης D, ενώ μόλις το 18% των αγοριών και το 17% των κοριτσιών γερμανικής καταγωγής υπέφεραν από ανεπάρκεια βιταμίνης D.

Η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου από τις τροφές (π.χ.σε γάλα, αυγά, σαρδέλες, μπρόκολο, φρέσκα κρεμμυδάκια, μαϊντανός, κάρδαμο) είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποθήκευση του στα οστά με τη βοήθεια της βιταμίνης D.

Η δευτερογενής ανεπάρκεια βιταμίνης D εμφανίζεται όταν διαταραχές στη μεταβολική διαδικασία εμποδίζουν την παραγωγή ή τη μετατροπή της βιταμίνης D:

Κακή δομή των οστών και διαταραγμένη σκελετική ανάπτυξη ως αποτέλεσμα χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας (νεφρική οστεοδυστροφία)
Ασθένειες του πεπτικού συστήματος, όπως διαταραχές στην παραγωγή χολικού οξέος, ηπατική δυσλειτουργία ή χρόνια φλεγμονή του εντέρου (κοιλιοκάκη κ.λπ.)
Λήψη φαρμάκων για την επιληψία

Πόση βιταμίνη D χρειάζεται το παιδί μου;

Εάν οι ανάγκες σε βιταμίνη D μπορούν να καλυφθούν σε μεγάλο βαθμό από τον κύριο προμηθευτή, τον ήλιο, μια ημερήσια διατροφική πρόσληψη 5 μg (5 μικρογραμμάρια, 0,005 mg, 200 IU – [1 μg = 40 IU]) είναι επαρκής για τα παιδιά μετά τον πρώτο χρόνο ζωής και τους ενήλικες έως 65 ετών.

Τα παιδιά στους πρώτους δώδεκα μήνες της ζωής τους, από την άλλη πλευρά, έχουν αυξημένη ανάγκη για υγιή σχηματισμό οστών. Η Γερμανική Εταιρεία Παιδιατρικής και Εφηβικής Ιατρικής (DGKJ) συνιστά την ημερήσια χορήγηση ενός δισκίου βιταμίνης D των 10-12,5 μg (400-500 IU [Διεθνείς Μονάδες]· 1 μg = 40 IU, 1 IU = 0,025 μg) από το τέλος της πρώτης εβδομάδας ζωής μέχρι το τέλος του πρώτου έτους ζωής. Η προφύλαξη μπορεί να συνεχιστεί το δεύτερο έτος της ζωής κατά τους χειμερινούς μήνες.

Μετά την ηλικία των δύο ετών, δεν είναι πλέον απαραίτητη μια πρόσθετη δόση για πρωτογενή πρόληψη. Μια μικρή ποσότητα φυστικέλαιου μπορεί να υπάρχει σε ορισμένα σκευάσματα βιταμίνης D, αλλά αυτό είναι ακίνδυνο για όσους υποφέρουν από αλλεργίες σύμφωνα με τα τελευταία ευρήματα.

Οι συστάσεις από το δεύτερο έτος της ζωής πιθανότατα πρέπει να επανεξεταστούν και να τροποποιηθούν εν όψει της γενικής ανεπάρκειας σε όλα τα παιδιά που δεν έλαβαν συμπληρώματα, όπως καταδεικνύεται στις μετρήσεις του Ινστιτούτου Robert Koch. Ο παιδίατρος μπορεί να προσδιορίσει εάν υπάρχει ανεπάρκεια βιταμίνης D εξετάζοντας το αίμα. Για το σκοπό αυτό, μετράται η αναλογία της 25-υδροξυβιταμίνης D στο αίμα. Οι κατευθυντήριες τιμές για την αξιολόγηση της συγκέντρωσης της 25-υδροξυβιταμίνης D (σε νανομόλια ανά λίτρο, συντομευμένη σε nmol/L) είναι:

κάτω από 12,5 nmol/L: σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D (συνήθως σχετίζεται με ραχίτιδα)
12,5 έως κάτω από 25 nmol/L: μέτρια ανεπάρκεια βιταμίνης D (με πιθανή επίδραση στον μεταβολισμό των οστών)
25 έως κάτω από 50 nmol/L (ανάλογα με την ηλικία επίσης 25 έως κάτω από 75 nmol/L): υποβέλτιστη παροχή βιταμίνης D με πιθανές επιπτώσεις στον μεταβολισμό των οστών.

Ενώ η βραχυπρόθεσμη έντονη έκθεση στον ήλιο (ειδικά το ηλιακό έγκαυμα στην παιδική ηλικία ή η υπερβολική έκθεση στον ήλιο κατά τη διάρκεια των διακοπών/αργιών, σε σύγκριση με το να περνάτε λίγο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους τις υπόλοιπες ώρες) είναι επιβλαβής για την υγεία και προάγει τον καρκίνο του δέρματος, ο μακροχρόνιος, λιγότερο έντονος ήλιος ή έκθεση προφανώς προάγει περισσότερο την υγεία.

Είναι δυνατή η υπερβολική δόση βιταμίνης D;

Ο οργανισμός προσαρμόζει την παραγωγή βιταμίνης D για μεγαλύτερη παραμονή στον ήλιο, έτσι ώστε η υπερβολική δόση με φυσικό τρόπο να είναι στην πραγματικότητα αδύνατη. Το ίδιο ισχύει και για την πρόσληψη τροφής.

Μόνο η λήψη σκευασμάτων βιταμίνης D υψηλής δόσης άνω των 500 μg για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα θα είχε ως αποτέλεσμα αυξημένη συγκέντρωση ασβεστίου (υπερασβεστιαιμία) στο αίμα. Το ανώτερο ασφαλές όριο πρόσληψης βιταμίνης D έχει οριστεί στα 25 μg την ημέρα για τα παιδιά (1.000 IU) και τα 50 μg την ημέρα για τους ενήλικες (2.000 IU).

Με ακόμη μεγαλύτερη, βραχυπρόθεσμη υπερδοσολογία, εμφανίζονται σημεία δηλητηρίασης όπως ναυτία, έμετος, έντονη δίψα, πονοκεφάλους και κόπωση. Η μακροχρόνια υπερδοσολογία οδηγεί σε εναποθέσεις ασβεστίου στα αιμοφόρα αγγεία και τα νεφρά, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε πέτρες στα νεφρά και νεφρική ανεπάρκεια.

Ραχίτιδα λόγω ανεπάρκειας βιταμίνης D

Ο επαρκής σχηματισμός βιταμίνης D (καλσιτριόλη (1,25-(OH)2 D3) επιτρέπει την ενσωμάτωση φωσφορικού ασβεστίου στα οστά. Αυτή η μεταλλοποίηση διασφαλίζει τη σταθερότητα των οστών. Η ανεπαρκής ασβεστοποίηση του οστικού ιστού λόγω έλλειψης βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει στη ραχίτιδα (από το ελληνικό “ράχης” = πλάτη) στα παιδιά – ειδικά στα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής. Η ασθένεια, που ήδη περιγράφηκε στην Αγγλία τον 17ο αιώνα, χαρακτηρίζεται από μαλάκωμα των οστών, καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης, κάμψη των οστών των ποδιών (“X- ή Bowlegs”), μυϊκή αδυναμία, μυϊκοί σπασμοί που μοιάζουν με επιληπτικές κρίσεις (τετανία) και διογκωμένο στήθος. Το κρανίο ισοπεδώνεται στο πίσω μέρος του κεφαλιού, όπου εμφανίζεται επίσης μαλάκυνση σε ορισμένες περιοχές, και εξογκώματα στην περιοχή του μετώπου.

Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν καθυστερημένη ανατολή των δοντιών, τερηδόνα, ελαττώματα σμάλτου, χαλαρούς κοιλιακούς μύες («κοιλιά βατράχου»), πρησμένες αρθρώσεις, καθυστερήσεις γενικής κινητικής ανάπτυξης, αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και δυσκοιλιότητα. Εάν ο θώρακας έχει σοβαρή παραμόρφωση, είναι πιθανός περιορισμός της πνευμονικής λειτουργίας και βρογχικές παθήσεις. Εάν η ραχίτιδα οφείλεται σε κακή διατροφή, εμφανίζεται ανεπάρκεια σιδήρου και αναιμία ταυτόχρονα.

Τα συμπτώματα συχνά ξεκινούν τον τρίτο μήνα της ζωής με ανησυχία, κακή διάθεση, περιορισμένες κινήσεις, μυϊκή αδυναμία και εφίδρωση στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

Η διάγνωση γίνεται μέσω ακτινογραφίας του καρπού και εργαστηριακής ανάλυσης των επιπέδων βιταμίνης D, ασβεστίου και φωσφορικών καθώς και αλκαλικής φωσφατάσης. Μεταξύ άλλων, πρέπει να γίνει διαφορική διάγνωση για τις εξαιρετικά σπάνιες εξαρτώμενες από τη βιταμίνη D ραχίτιδα τύπου 1 και τύπου 2, οι οποίες βασίζονται σε γενετικά ελαττώματα . Η ραχίτιδα μπορεί επίσης να οφείλεται σε ανεπάρκεια φωσφορικών αλάτων, είτε λόγω νεφρικής νόσου είτε από συγγενή λεγόμενο φωσφορικό διαβήτη.

Παρόλο που η ραχίτιδα έχει γίνει σπάνια στη Γερμανία, υπολογίζεται ότι εμφανίζονται 400 περιπτώσεις ετησίως, κυρίως σε παιδιά μεταναστών με σκουρόχρωμο δέρμα που δεν έλαβαν προφύλαξη από τη βιταμίνη D τον πρώτο χρόνο της ζωής τους.

Διαβήτης Τύπου 2

Σημαντική αύξηση των περιπτώσεων διαβήτη τύπου 2 σε παιδιά κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Σε μια διασταυρούμενη ανασκόπηση των ιατρικών αρχείων, Αμερικανοί ερευνητές παρατήρησαν ότι ο διαβήτης τύπου 2 σε παιδιά και εφήβους αυξήθηκε απότομα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Μια εργασία που δημοσιεύτηκε στο Journal of Pediatrics αναφέρει αύξηση των διαγνώσεων διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά. Παραμένει ασαφές εάν η ίδια η ιογενής λοίμωξη ήταν ένας παράγοντας στην αύξηση. Η μετάβαση στην εκπαίδευση στο σπίτι και η παράλειψη αθλητικών και σχολικών δραστηριοτήτων πιθανότατα αυξάνει τον κίνδυνο ως «περιβαλλοντικούς παράγοντες», είπαν οι συγγραφείς.

Η Sheela N. Magge, αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins και πρώτη συγγραφέας της εργασίας, είπε ότι η μειωμένη σωματική δραστηριότητα και η αύξηση βάρους είναι γνωστοί παράγοντες κινδύνου για διαβήτη τύπου 2. «Κατά τη διάρκεια του lockdown για τον COVID-19, τα παιδιά έχουν διακοπεί από τις κανονικές καθημερινές ρουτίνες του σχολείου, του αθλητισμού και άλλων χόμπι», πρόσθεσε η Magge. «Όχι μόνο ήταν λιγότερο σωματικά δραστήριοι, έπρεπε να μείνουν σπίτι και να περνούν πολύ περισσότερο χρόνο βλέποντας τηλεόραση, παίζοντας βιντεοπαιχνίδια ή αλληλεπιδρώντας με άλλες ηλεκτρονικές συσκευές».

Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια χρόνια πάθηση που επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει, να χρησιμοποιεί και να επεξεργάζεται τη ζάχαρη στο σώμα. Χωρίς θεραπεία και έλεγχο, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές παθήσεις, βλάβη των νεύρων και των νεφρών, διαταραχές της όρασης και άλλες μη αναστρέψιμες βλάβες οργάνων. Η Magge πρόσθεσε ότι προηγούμενη έρευνα από άλλα ιδρύματα έχει δείξει ότι τα παιδιά που έχουν διαγνωστεί με διαβήτη φαίνεται να αναπτύσσουν επιπλοκές πιο γρήγορα από τους ενήλικες.

Αύξηση 77% στις νέες διαγνώσεις

Για την τρέχουσα μελέτη, οι Αμερικανοί επιστήμονες συνέκριναν τα ποσοστά του νέου διαβήτη τύπου 2 σε άτομα ηλικίας 8 έως 21 ετών τα δύο χρόνια πριν από την πανδημία (01/03/2018 έως 29/02/2020) μέχρι το πρώτο έτος της πανδημίας. (01/03/2020 έως 28/02/2021).

Οι ερευνητές εντόπισαν 3.113 παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες ηλικίας 8 έως 21 ετών από 24 κέντρα στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ο μέσος αριθμός νέων διαγνώσεων ανά έτος τα δύο χρόνια πριν από την πανδημία αυξήθηκε από 825 σε 1.463 το πρώτο έτος της πανδημίας, μία αύξηση της τάξης του 77%.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, περισσότερα αγόρια παρά κορίτσια ανέπτυξαν διαβήτη τύπου 2

Τον πρώτο χρόνο της πανδημίας, τα αρχεία έδειξαν ότι περισσότερα αγόρια (55%) διαγνώστηκαν με διαβήτη τύπου 2 από τα κορίτσια (45%) – αντιστροφή των ποσοστών σε σύγκριση με τα χρόνια πριν από την πανδημία. «Αυτό ήταν ένα από τα πιο ασυνήθιστα ευρήματα της μελέτης μας», σχολίασε η παιδοενδοκρινολόγος Risa Wolf, M.D., επίκουρη καθηγήτρια παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins και δεύτερη συγγραφέας της μελέτης.

«Τυπικά βλέπουμε περισσότερα κορίτσια από αγόρια να εμφανίζουν διαβήτη τύπου 2, αν και δεν είναι ξεκάθαρο γιατί».

Μειονότητες που πλήττονται ιδιαίτερα

Σε σύγκριση με τα ποσοστά των προηγούμενων ετών, ο αριθμός των διαγνώσεων σε νέους ασθενείς νοτιοαμερικανικής καταγωγής σχεδόν διπλασιάστηκε τον πρώτο χρόνο της πανδημίας και διπλασιάστηκε σε νέους ασθενείς αφρικανικής καταγωγής. Σε ασθενείς καυκάσιας (ευρωπαϊκής) καταγωγής, οι ερευνητές παρατήρησαν μείωση των κρουσμάτων.

Ο διαβήτης τύπου 2 είναι ήδη γνωστό ότι επηρεάζει δυσανάλογα τις μειονότητες και τις οικογένειες με κοινωνικοοικονομικά βάρη, και η νέα μελέτη δείχνει ότι αυτές οι ανισότητες έχουν βαθύνει, εξήγησε η Magge.

Τα παιδιά πιθανώς έλαβαν ιατρική περίθαλψη αργότερα κατά το έτος της πανδημίας

Επιπλέον, περισσότεροι νέοι ασθενείς καταγράφηκαν ως εξωτερικοί ασθενείς τα χρόνια πριν την πανδημία (57%) σε σχέση με το έτος της πανδημίας. Περισσότεροι έφηβοι που διαγνώστηκαν πρόσφατα με τη νόσο νοσηλεύτηκαν το έτος πανδημίας (57%). Αυτό δείχνει ότι υπέφεραν ήδη από πιο σοβαρά συμπτώματα τη στιγμή της διάγνωσης.

Συνολικά, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 21% των νέων είχαν ήδη «οξείες μεταβολικές ανισορροπίες», τα πιο σοβαρά συμπτώματα των οποίων είναι ο έμετος, ο λήθαργος (απάθεια), η σύγχυση και η γρήγορη αναπνοή. Πριν από την πανδημία, τέτοια σημεία εμφανίζονταν μόνο στο 9% των παιδιών με νεοεμφανιζόμενο διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, δεδομένου ότι η μελέτη αξιολόγησε τα ιατρικά αρχεία αναδρομικά, είναι πιθανό ότι ορισμένες πληροφορίες δεν ήταν πλήρεις, και δυσκόλεψαν τους συγγραφείς.

«Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι εντοπίζουμε έγκαιρα τους ασθενείς, ώστε να μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε έγκαιρα και να αποτρέψουμε τις επιπλοκές», τόνισε η Wolf και συμβούλεψε επίσης τους γονείς να μιλήσουν με τους παιδίατρους των παιδιών τους σχετικά με την αύξηση βάρους.

Η Magge πρόσθεσε: «Τώρα είναι η ώρα να δώσουμε στα παιδιά επιπλέον προσοχή στην άσκηση και στην υγιεινή διατροφή».

Πηγή: EurekAlert! Johns Hopkins Medicine, Journal of Pediatrics